Naamrecht bij adoptie - Wat het Federale Constitutionele Hof heeft besloten over de adoptie van volwassenen

Wat gebeurt er eigenlijk met de naam als een volwassene wordt geadopteerd?

Deze vraag kan op het eerste gezicht exotisch lijken, maar ze raakt meer mensen dan je zou denken - bijvoorbeeld in lappendekengezinnen of met langdurige sociale banden buiten het biologisch ouderschap. Een recente beslissing van het Federale Constitutionele Hof (beslissing van 24 oktober 2024 - 1 BvL 10/20) brengt nu duidelijkheid - en markeert ook het einde van een juridische overgangsfase.

Waar ging het precies over?

Centraal in de zaak stond een zogenaamde "zwakke adoptie van een volwassene": een vrouw wilde als volwassene geadopteerd worden door de voormalige partner van haar overleden vader. De familierechtbank besliste in het voordeel van de adoptie, maar verwierp de wens om de vorige naam te behouden. In plaats daarvan was alleen een dubbele naam met de naam van de adoptiemoeder toegestaan.

Het slachtoffer vocht terug - tot aan het Federale Hof van Justitie, dat de zaak doorverwees naar het Federale Constitutionele Hof voor herziening.

Wat heeft het Federale Constitutionele Hof beslist?

Het Bundesverwaltungsgericht besliste met een nipte meerderheid (5:3 stemmen): De vorige wettelijke regeling was nog steeds grondwettelijk - hoewel het niet voorzag in de mogelijkheid om alleen de vroegere meisjesnaam te blijven gebruiken. De inmenging in de persoonlijke rechten werd gerechtvaardigd door het doel om een juridisch zichtbare gezinseenheid te creëren. De rechtbank verwees naar de mogelijkheid om in ieder geval een dubbele naam te kunnen hebben als daar zwaarwegende redenen voor zijn.

Drie rechters waren een andere mening toegedaan: zij vonden de verplichting om namen op dat moment te veranderen disproportioneel en benadrukten dat de individuele identiteit van de naam van een volwassene bijzonder de moeite waard was om te beschermen.

Wat is nu van toepassing?

Sinds 1 mei 2025 is de wet op de naamgeving hervormd: Iedereen die als volwassene wordt geadopteerd, niet langer automatisch accepteer de naam van de acceptor. Er is een Mogelijkheid van bezwaar - de voortzetting van de vorige naam of de keuze van een dubbele naam is nu mogelijk zonder verdere rechtvaardiging.

Wat betekent dit voor de getroffenen?

Voor iedereen die vóór 1 mei 2025 is geadopteerd, geldt een overgangsregeling: zij kunnen vervolgens de naam aannemen die ze voor de adoptie hadden of een dubbele naam kiezen - en hoeven dit alleen aan te geven bij de burgerlijke stand. Het is dus niet nodig om een nieuwe rechterlijke beslissing te verkrijgen.

Onze conclusie:

Met de hervorming heeft de wetgever gereageerd op de sociale realiteit: Tegenwoordig zijn namen minder een symbool van autoriteit dan van identiteit. Vooral voor volwassenen moet de keuze van de achternaam een uitdrukking van de eigen geschiedenis blijven.