Bemiddelingsprocedure

Mediation is een beproefde methode om conflicten op een professionele manier op te lossen. De bemiddelaar begeleidt de partijen (bijna als een piloot) door de verschillende stadia of fasen van het bemiddelingsproces:

Niveau 1:

Inleiding tot bemiddeling

De randvoorwaarden voor de bemiddeling worden besproken en verduidelijkt. De partijen en de bemiddelaar sluiten de bemiddelingsovereenkomst, die de basis vormt van het gezamenlijke werk.

Niveau 2:

Verzameling van onderwerpen en informatie

De partijen maken afspraken over de onderwerpen die tijdens de bemiddeling worden besproken.

De gegevens en informatie die beide partijen nodig hebben om afzonderlijke conflictgebieden op te helderen en te onderhandelen, worden verzameld en uitgewisseld.

Niveau 3:

Conflictbeheersing

De belangen en behoeften achter de respectieve standpunten van de partijen worden uitgewerkt. Het doel van deze fase is om een beter begrip te krijgen van zowel de eigen belangen als die van de andere partij. Dit verruimt het zicht op mogelijke oplossingen die niet overwogen zouden worden op basis van de respectieve standpunten van de partijen alleen.

Niveau 4:

Voorgestelde oplossingen (opties)

Ideeën en voorgestelde oplossingen worden verzameld, geëvalueerd en gecontroleerd op praktische haalbaarheid.

Niveau 5:

Onderhandelen

De partijen bespreken de voorstellen en onderhandelen over een voorlopige oplossing.

Niveau 6:

Mee eens

Voorlopige oplossingen worden beoordeeld om te bepalen of ze definitief kunnen en moeten worden gemaakt. De gevonden oplossingen worden juridisch bindend overeengekomen.

Het principe van "winnen door bemiddeling" geldt voor alles

In tegenstelling tot een juridisch geschil moeten beide partijen winnen bij bemiddeling. Om in eerste instantie de zogenaamde loopgravenoorlog of de escalatie van een conflict te beëindigen of te voorkomen, is het de taak van de bemiddelaar om een sfeer van dialoog te creëren waarin verwijten, verbale aanvallen en veroordelingen van de andere partij worden vermeden. Door gebruik te maken van geschikte communicatietechnieken van de bemiddelaar (actief luisteren, veranderen van perspectief, structureren, rollenspel, metacommunicatie, herkaderen, etc.) kunnen creatieve opties voor conflictoplossing worden ontwikkeld naarmate de bemiddeling vordert. Het doel is om het perspectief van de partijen te verbreden, zodat ze zelfstandig of met de actieve steun van de mediator nieuwe, voorheen ondenkbare oplossingen kunnen ontwikkelen. Beide partijen hebben hier baat bij. Een win-win resultaat - zie https://de.wikipedia.org/wiki/Win-Win - het doel zou moeten zijn. Het invloedrijke Harvard-concept vertegenwoordigt de methode van op feiten gebaseerde onderhandelingen met als doel om in conflictsituaties tot een constructieve en vreedzame overeenkomst te komen die gunstig is voor beide partijen in het conflict.
Een klassiek voorbeeld hiervan is het geschil over een sinaasappel: twee partijen vechten om een sinaasappel. Als de ene partij een groter deel krijgt, verliest de andere partij navenant. Ze komen vaak overeen om de sinaasappel door midden te delen en beschouwen dit als een eerlijke en rechtvaardige oplossing. In een sfeer van vertrouwen en respectvolle discussie komt echter aan het licht dat de een het vruchtvlees van de sinaasappel wil gebruiken voor een fruitsalade, terwijl de ander met de schil een hete sinaasappelthee wil maken. Het resultaat: de een krijgt het vruchtvlees, de ander de schil en beiden voelen zich winnaars. Zo ontstaat een klassieke win-winsituatie.
Net als bij dit voorbeeld is het doel van mediation bij familierechtelijke en erfrechtelijke conflicten het bereiken van een win-win resultaat. Vooral bij conflicten binnen de familie is het soms echter voor alle betrokken partijen van groot voordeel als ook de onderliggende conflicten tussen individuele partijen duurzaam kunnen worden opgelost.
De auteurs Montada/Kals maken onderscheid tussen het beëindigen van het conflict en het oplossen van het conflict. Het beëindigen van een conflict kan ook het beëindigen van een relatie of het nemen van wraak inhouden. Een erfenisgeschil kan bijvoorbeeld beëindigd worden met de woorden: "Oké, je krijgt het huis van je ouders - precies zoals je voorstelde. Maar ik wil niets meer met je te maken hebben en ik betaal je ooit terug". Het conflict over de erfenis van de gezamenlijke ouders werd dus buitengerechtelijk en in der minne geschikt, maar de diepe structuur van het conflict bleef onaangetast. Het conflict oplossen gaat daarentegen nog een stap verder: de relatie tussen de partijen kan op een nieuwe, betere basis worden geplaatst, gekenmerkt door meer wederzijds respect en meer vertrouwen in elkaar. Een interpersoonlijke relatie tussen broers en zussen die misschien al tientallen jaren gespannen was, wat de eigenlijke oorzaak was van het erfenisgeschil (diepe structuur van het conflict), kan duurzaam worden verbeterd door succesvolle bemiddeling. Met behulp van mediation waarbij emoties, creativiteit en vragen over waarden en gevoelens van rechtvaardigheid een rol spelen, krijgen de partijen de kans om zich persoonlijk te ontwikkelen en relaties te verbeteren (vooral binnen de familie). Door bemiddeling kan iemand nieuwe vaardigheden opdoen die zijn dagelijks leven kunnen verrijken. Bijgevolg zijn de voordelen van bemiddeling niet noodzakelijk louter materieel. Beide partijen kunnen er ook als persoon op vooruit gaan.