Als, in overeenstemming met de vereisten van de AdWirkG, een adoptiebeslissing in het buitenland is afgegeven die in Duitsland op aanvraag moet worden erkend, moet deze beslissing fundamentele beginselen bevatten. Duitse rechtsbeginselen komen overeen. Een belangrijk onderdeel hiervan is de Kinderwelzijn. Het speelt ook een rol of de buitenlandse rechtbank een verandering van het middelpunt van het leven van het kind heeft behandeld.

De adoptieprocedures in Nepal zijn bekritiseerd

Nepal werd jaren geleden bekritiseerd omdat adoptiebeslissingen niet in de eerste plaats gebaseerd zouden zijn op het belang van het kind. Als gevolg hiervan werden Nepalese adoptiebeslissingen ook in de Bondsrepubliek Duitsland bekritiseerd en werd aanbevolen om deze niet te erkennen. In 2010 werden wereldwijd fundamentele beperkingen ingevoerd, die in veel landen nog steeds worden gehandhaafd, bijvoorbeeld in de Verenigde Staten van Amerika. De belangrijkste kritiek is dat de noodzakelijke infrastructuur ontbreekt en dat er geen adequate bescherming wordt gegarandeerd bij internationale adoptieprocedures in Nepal. Er wordt geëist dat de Nepalese regering zich blijft inspannen om het Haags Adoptieverdrag (HAC) te implementeren en de eigen wettelijke eisen voor adoptie te hervormen om kinderen en gezinnen te beschermen.

Erkenning van een adoptie uit Nepal mogelijk

In de door dr. Oldenburger gevoerde procedure tot erkenning van een buitenlandse adoptiebeslissing voor het Rechtbank München (besluit van 29 januari 2024, ref. 52722 F 11756/22) was gebaseerd op het feit dat een echtpaar uit Nepal een weeskind in Nepal heeft geadopteerd. De moeder van het kind werkt in Duitsland, de vader van het kind zorgt voor het adoptiekind in Nepal en werkt vanuit zijn kantoor aan huis in het kader van zijn dienstbetrekking, eveneens met een in Duitsland gevestigd bedrijf. Na een eigen inhoudelijk onderzoek heeft het kantongerecht van München de Nepalese adoptiebeslissing in het gelijk gesteld. erkend. Dit betekent dat de vader met de dochter naar Duitsland kan reizen. De adoptieouders worden nu ook beschouwd als de ouders van hun geadopteerde dochter in Duitsland.

Het Bundesamt für Justiz, het federale centrale bureau voor interlandelijke adoptie, heeft bevestigd dat de procedure in Nepal correct is verlopen. Omdat Nepal niet deelneemt aan het Apostilleverdrag van Den Haag, heeft de Duitse ambassade in Kathmandu de ingediende adoptiedocumenten onderzocht en bevestigd dat deze qua inhoud en vorm correct waren. Naar de mening van het kantongerecht in München is de beslissing van de Nepalese rechtbank, die nader is onderzocht geen aanwijzingen voor procedurefouten of niet-naleving van het toepasselijke materiële adoptierecht. Derhalve was voldaan aan de voorwaarden voor adoptie van het kind.

De lokale rechtbank vond ook geen schending van Duitse rechtsbeginselen. In deze zaak beviel een onbekende biologische moeder van een kind in een ziekenhuis in Nepal zonder dat zij was geregistreerd met naam, adres of andere informatie. Politieonderzoek naar de moeder leverde niets op en ook krantenadvertenties e.d. konden de moeder van het kind niet vinden. Het kind werd daarom ondergebracht bij een weeshuis en na het onderzoek vrijgegeven voor adoptie.

Een door de Duitse ambassade in Kathmandu aangestelde vertrouwensadvocaat heeft de procedures afzonderlijk bekeken en de beschreven omstandigheden bevestigd. Met betrekking tot de geplande verandering van woonplaats naar Duitsland was er geen Speciale behoefte om in het buitenland te adopteren werd onderzocht door de Nepalese rechtbank. Het kind was echter nog zo jong dat het opgroeien in een andere geografische en culturele omgeving geen fundamentele belemmering vormde voor erkenning. Vanwege het verschil in locatie had de Nepalese rechtbank ook rekening gehouden met de bevindingen van de onderzoeken van de Kinderhulporganisatie in Nepal informatie verkregen over huisvesting en zorg in Duitsland. De kinderhulporganisatie controleerde de lokale woon- en zorgsituatie virtueel en verkreeg uitgebreide informatie over de adoptieouders, die ook persoonlijk werden geïnterviewd in Nepal. De essentiële Leefomstandigheden in Duitsland waren dus in voldoende mate bekend bij de Nepalese rechter en konden daarom worden gebruikt als basis voor de gunstige adoptiebeslissing.

Daarnaast is er een langdurige Ouder-kind relatieaangezien de adoptievader voor het kind zorgt in zijn eigen, Nepalese, huishouden. In dit opzicht is er al sprake van een ouder-kindrelatie, zijn er al banden met de adoptiemoeder en is het te verwachten dat zich een verdere moeder-kindrelatie positief zal ontwikkelen. Om deze reden oordeelde het kantongerecht in München dat de Beoordeling kinderwelzijn van de Nepalese rechtbank en verwierp een schending van de Duitse openbare orde.

Gevolgen van de beslissing

Voor een buitenlandse binnenlandse adoptie vanuit Nepal, rekening houdend met de speciale vereisten van de adoptieprocedures in Nepal, is de Vereisten om in aanmerking te komen voor erkenning in Duitsland en daarom van toepassing op toekomstige procedures.

Dr. Oldenburger adviseert je over alle vragen met betrekking tot buitenlandse adopties en de erkenning daarvan in Duitsland. Meer informatie is te vinden op HIER.

Voorouderlijke beslissingen uit Oekraïne

Ondanks de oorlog maken Duitse paren van verschillend geslacht nog steeds gebruik van Oekraïne om hun kinderwens te vervullen met behulp van een draagmoeder. Artikel 123 van het Familie Wetboek (FGB) bepaalt dat wanneer gebruik wordt gemaakt van voortplantingsmedische maatregelen, d.w.z. geassisteerde voortplantingstechnologieën, het paar (dat een kinderwens heeft) de wettelijke ouders worden van een kind dat geboren wordt uit een draagmoeder. De voorwaarde voor dit ouderschap is dat de echtgenoot zijn sperma beschikbaar heeft gesteld voor kunstmatige inseminatie met een eicel die niet afkomstig is van de draagmoeder. Volgens art. 123 FGB wordt de vrouw de juridische ouder (moeder), ongeacht of er sprake is van een genetische bijdrage aan de voortplanting.

De geboorte van een kind wordt erkend in overeenstemming met Art. 2 van de Wet op de staatsregistratie van akten van de burgerlijke stand ingeschreven. De geboorte van een kind is een gebeurtenis die onlosmakelijk verbonden is met het kind als natuurlijk persoon. De burgerlijke stand is verantwoordelijk voor de registratie (art. 3 van de Wet op de staatsregistratie van akten van de burgerlijke stand). De registratie zelf wordt uitgevoerd door middel van een inschrijving in het register. Zo'n inschrijving bij de burgerlijke stand is een document met persoonlijke informatie over de persoon in kwestie. Voor de registratie zijn verklaringen van de ouders (of een van de ouders) op de geboorteplaats vereist. De verklaringen kunnen ook elektronisch worden ingediend.

Naast deze verklaringen moeten documenten worden overgelegd, waaronder een medische geboorteakte. Als er geen dergelijke verklaring van de kraamkliniek is die het geboortefeit bevestigt, moet er een speciale akte van de burgerlijke stand worden aangevraagd en afgegeven, die als basis dient voor staatsregistratie in plaats van de ontbrekende akte van het geboortefeit (Art. 13 Wet op de staatsregistratie van akten van de burgerlijke stand).

De documenten die nodig zijn voor registratie worden gespecificeerd in een speciale reeks regels. Dit zijn de Regels voor staatsregistratie van akten van de burgerlijke standdie werden goedgekeurd bij Besluit nr. 3307/5 van het Ministerie van Justitie van Oekraïne van 24 december 2010. Volgens p. 1, derde lid 1 van deze regels is voor registratie onder andere de overlegging van een medische geboorteakte vereist. Als deze niet wordt overgelegd, moet een rechtbank eerst het geboortefeit vaststellen. Pas daarna kan een bijbehorende akte worden afgegeven door de burgerlijke stand en kan de registratie worden uitgevoerd.

Als de hulp van een draagmoeder wordt ingeroepen, wordt de registratieaanvraag ingediend door de wensouders. Naast het medisch geboortecertificaat is voor de registratie de verklaring van de draagmoeder vereist waarin zij instemt met de registratie van de echtgenoten als de ouders van het kind. Deze verklaring moet in notariële vorm worden ingediend. Bovendien moet een bewijs van genetische afstamming van de vader van het kind worden ingediend.

De geboorteakte die nodig is voor registratie is altijd gebaseerd op de ingediende verklaringen en documenten. Als deze wordt afgegeven, vindt de daaropvolgende inschrijving in het staatsregister plaats. De wettelijke basis hiervoor is afdeling 11, hoofdstuk 1, afdeling III van de Regels voor staatsregistratie van akten van de burgerlijke stand in Oekraïne. Het is ook geregistreerd dat de ouders het kind hebben laten dragen door een draagmoeder en de registratie is gebaseerd op de regels voor geassisteerde voortplantingstechnologieën.

Als de bijbehorende ouderlijke toewijzingen op deze manier worden geregistreerd, is de heersende mening dat er geen verdere mogelijkheid is om het feit van een familierelatie afzonderlijk voor de rechtbank vast te laten stellen. Er zijn echter enkele normen in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering van Oekraïne die hiervoor pleiten. Speciale procedure Bijvoorbeeld art. 293, 294 en 315 ZPO (UKR). Beide ouders moeten echter regelmatig instemmen met een speciale procedure.

De vraag of een Oekraïense rechtbank in een speciale procedure het ouderschap nog kan erkennen ondanks het bestaan van een behoorlijke registratie op basis van een geboorteakte is controversieel. Met betrekking tot Georgië werd een dergelijke legitimatie door Georgische rechtbanken afgewezen omdat er geen bijzondere behoefte aan rechtsbescherming bestond; de poging om in Duitsland toch erkenning van het ouderschap te verkrijgen op grond van de motivering mislukte voor het Oberlandesgericht Celle (OLG Celle NZFam 2023, 784).

In Oekraïne zijn er al vele jaren beslissingen in eerste aanleg van stads- en districtsrechtbanken die het ouderschap bevestigen, deels op basis van ingediende juridische adviezen met betrekking tot andere nationale rechten. Op verzoek van de wensouders, waaronder Duitse ouders, worden de daar ingediende documenten in een behoorlijke procedure onderzocht en wordt een beslissing ten gronde genomen. Naast het onderzoeken van notariële verklaringen van de draagmoeder, genetische afstammingsrapporten, geboorteakten, geboortebewijzen, enz., laten de rechtbanken van eerste aanleg zich onder andere leiden door artikel 293 van het Duitse Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (UKR) en voeren ze de vaststelling van het gevraagde ouderschap uit als een zgn. Speciale procedureaangezien dit een juridisch belangrijke kwestie is. De rechtbanken verwijzen onder andere naar art. 496 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (VKR): Volgens dit artikel hebben buitenlanders het recht zich tot Oekraïense rechtbanken te wenden om hun rechten en belangen te beschermen. Ze staan op gelijke voet met natuurlijke personen uit Oekraïne.

Wanneer reproductieve technologieën worden gebruikt, worden de wensouders beschouwd als ouders in overeenstemming met art. 122 FGB; in overeenstemming met art. 133 FGB is de man de vader en de vrouw de moeder van het kind dat door de draagmoeder wordt geboren. Het bijzondere belang bij een declaratoir vonnis wordt door de rechters van eerste aanleg gerechtvaardigd met verwijzing naar de verschillende gevolgen volgens het Duitse recht, volgens welke niet de wensmoeder maar de draagmoeder de juridische moeder van het kind wordt. Dit is niet in het belang van het kind. Volgens artikel 2 en 3 van het VN-Verdrag inzake de rechten van het kind, dat ook in Oekraïne is geratificeerd (Resolutie van de Verkhovna Rada nr. 789-XII van 27.02.1991), mag er geen sprake zijn van discriminatie van kinderen, ongeacht geslacht, ras, huidskleur, enz. In alle maatregelen staat het belang van het kind voorop. In de zaak Mennesson en Labassee (EHRM nrs. 65192/11 en 65941/11) heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) de lidstaten de bevoegdheid toegekend om draagmoederschap, dat volgens Europees recht niet verwerpelijk is, te verbieden. Aan de andere kant zijn lidstaten die een dergelijk verbod instellen verplicht om familierelaties te erkennen die ontstaan op basis van draagmoederschap dat legaal in het buitenland is uitgevoerd. Anders zouden de rechten op eerbiediging van het privéleven en het familie- en gezinsleven onder art. 8 EVRM worden geschonden. In deze zin is er ook een bijzondere behoefte aan rechtsbescherming voor Duitse wensouders om hun status als ouders in Oekraïne door een rechtbank te laten vaststellen. Dit geldt des te meer omdat het Bundesgerichtshof de erkenning van een registratie op basis van een geboorteakte niet heeft geaccepteerd (BGH NJW 2019, 1608).

In de procedure van het EHRM in de zaak Mennesson en Labassee (loc. cit.) werd benadrukt dat het aan de nationale wetgeving is om te regelen hoe de in het buitenland verkregen ouderlijke status wordt gelegaliseerd. De mogelijkheid om ouderschap te verkrijgen door middel van adoptie, als dit daadwerkelijk mogelijk is, is echter voldoende. Vanuit Europees juridisch perspectief is er geen fundamentele verplichting om ouderschap na draagmoederschap direct te erkennen.

De keuze van de middelen om het in het buitenland verkregen ouderschap in nationaal recht om te zetten, valt dus onder de beoordelingsbevoegdheid van de lidstaten. Het EHRM wijst er echter op dat de ouder-kindrelatie uiterlijk moet worden vastgesteld op een moment waarop deze relatie werkelijkheid wordt. De statusrelatie moet dan effectief kunnen worden vastgesteld, wat al dan niet noodzakelijk het geval is bij adopties. Het EHRM benadrukt het belang van een snelle beslissing en toewijzing. Met betrekking tot het Duitse recht is het niet mogelijk om te spreken van een snelle uitvoering in het geval van stiefkindadoptie, die regelmatig moet worden aangevraagd als er geen buitenlandse herkenbare beslissing (inclusief registratie) is. De procedure duurt regelmatig twee jaar of langer (bijv. AG Neumarkt - 003 F 499/22; AG Reinbek - 20 F 14/21; AG München - 52721 F 1965/22).

Het Hof van Beroep in Kiev heeft onlangs uitspraak moeten doen in een zaak waarin het ouderschap van een getrouwd Duits echtpaar na draagmoederschap aanvankelijk was vastgesteld door middel van een geboorteakte en registratie overeenkomstig de Oekraïense wet (Hof van Beroep in Kiev, beslissing van 17 januari 2024, zaak nr. 22-z/824/4711/2024, enkelvoudig zaaknummer 761/21494/22). Het vaderschap werd vastgesteld met toestemming van de draagmoeder, art. 19 lid 1 EGBGB juncto §§ 1592 nr. 2, 1594 BGB, erkend. Na terugreis naar Duitsland gingen de wensouders uit elkaar en werd het kind door de vader meegenomen naar zijn nieuwe huishouden. De vader ging een nieuwe relatie aan. Hij verwierp een stiefkindadoptie, die aanvankelijk was gepland. Als wettelijke en genetische vader had de wensmoeder nu alleen nog de mogelijkheid om bij de Oekraïense stads- en arrondissementsrechtbank het ouderschap vast te stellen na het in Oekraïne uitgevoerde draagmoederschap. De vader van het kind werd echter niet naar behoren bij deze procedure betrokken. Niettemin heeft de rechtbank van eerste aanleg het verzoek ingewilligd. Na de betekening van de beslissing stelde de vader van het kind beroep in. Het hof van beroep onderzocht de feiten van de zaak samen met de relevante rechtssituatie en kwam tot de conclusie dat de ouderlijke staat in dit geval niet kon worden vastgesteld. Het vernietigde de beslissing in eerste aanleg en verklaarde het beroep van de vader van het kind gegrond. De wensmoeder, genetische moeder of niet, was niet relevant en kan daarom niet de moeder van haar kind worden.

Het hof van beroep baseerde zijn beslissing onder meer op de ontoereikende procedurele betrokkenheid van de vader van het kind in eerste aanleg. Hem waren geen verzoeken of mededelingen over de opening en het verloop van de procedure toegezonden. De vaststelling van zijn ouderschap was volgens zijn beroepsgronden in het algemeen niet door hem gewenst. Hij was gescheiden van de wensmoeder. Hij was niet geïnteresseerd in het legaliseren van gezamenlijk ouderschap in Duitsland, dat naar Oekraïens recht zou kunnen bestaan. Hij was de juridische vader, de wensmoeder was niet de juridische moeder. Een vaststelling van gezamenlijk ouderschap was voor hem dan ook niet aan de orde vanwege de bijzondere behoefte aan rechtsbescherming van de Duitse wensouders, temeer daar hij zelf geen verzoek om een verklaring voor recht had ingediend of ondersteund. Het Hof stelt verder dat de bijzondere vaststelling van het ouderschap in een bijzondere procedure altijd niet mogelijk is als er al een behoorlijke registratie heeft plaatsgevonden op grond van het Oekraïense rechtssysteem. Er is dan geen ruimte meer voor een bijzondere behoefte aan rechtsbescherming.

In hoeverre deze beslissing een signaalwerking zal hebben op andere beslissingen in eerste aanleg valt nog te bezien. In de eerste beslissingen in 2024 hebben we echter geen veranderingen in de praktijk van declaratoire vonnissen in eerste aanleg vastgesteld na de beslissing in hoger beroep. Het is daarom waarschijnlijk een beslissing van een individuele zaak die ertoe heeft geleid dat de declaratoire uitspraak in eerste aanleg is vernietigd, met name vanwege de scheiding van de wensouders.

Na de beslissing in hoger beroep is het echter des te belangrijker om in het geval van een geplande afstammingsbeslissing die door middel van erkenning in het Duitse recht moet worden geïmplementeerd, intelligent te argumenteren en vooral de negatieve gevolgen voor het kind te benadrukken. Dr. Oldenburger bereidt voor dit doel speciale juridische adviezen voor, die gebruikt kunnen worden in Oekraïense declaratieprocedures. Hij voert ook al jaren met succes erkenningsprocedures in Duitsland op basis van buitenlandse statusbesluiten. Meer informatie over erkenningsprocedures vindt u HIER (link: Buitenlandse beslissing).

Als het niet mogelijk is om een buitenlandse ouderlijke beslissing te verkrijgen, of als erkenning mislukt, is de enige overgebleven optie stiefkindadoptie. Dr. Oldenburger adviseert en vertegenwoordigt ook in dit proces al vele jaren echtparen. Achtergrondinformatie, procedures en tips over stiefkindadoptie vindt u hier HIER.