BGH: Verlies van handelingsbekwaamheid is geen belemmering voor adoptie

BGH, besluit van 4 juni 2025 - Ref. XII ZB 320/23

In een recente uitspraak heeft het Federale Hof van Justitie (BGH) verduidelijkt dat het verlies van handelingsbekwaamheid nadat een aanvraag voor adoptie door een volwassene is ingediend, geen belemmering vormt voor adoptie.

De zaak

Een getrouwd stel wilde een volwassene adopteren die ook getrouwd was. De benodigde toestemmingen waren verkregen. Nadat de procedure was gestart, stelde de familierechter vast dat een van de adopterende echtgenoten niet meer (volledig) handelingsbekwaam was. Het adoptieverzoek werd vervolgens afgewezen. De echtgenoot is vervolgens overleden. Het hoger beroep van de echtgenote en de adopterende echtgenoot werd door het Oberlandesgericht verworpen en het beroep op rechtsvragen bij het Bundesgerichtshof werd toegestaan.

Het BGH vernietigde de beslissing en verwees de zaak terug naar het OLG voor heroverweging.

Belangrijkste uitspraken van het BGH

• De beslissende factor is de handelingsbekwaamheid op het moment van de aanvraag.
  Dit moet positief worden vastgesteld. Bij twijfel is de aanvraag niet-ontvankelijk.
• Later verlies van handelingsbekwaamheid is niet relevant.
  Het verlies van handelingsbekwaamheid - of zelfs het overlijden van de adoptieouder - nadat een effectieve aanvraag is ingediend, staat een adoptie niet in de weg.
• Geen wettelijke basis voor doorlopende evaluatie.
  Noch het wetgevingsmateriaal, noch het systeem rechtvaardigen een latere herziening van de handelingsbekwaamheid totdat de adoptie is uitgesproken.
• Onderscheid met de adoptie van minderjarigen.
  Voor minderjarigen ligt de situatie anders, omdat hier het belang van het kind voorop staat en de handelingsonbekwaamheid van de adoptant er regelmatig voor zorgt dat de procedure mislukt.

Betekenis voor de praktijk

De beslissing benadrukt het bijzondere belang van het vaststellen van de handelingsbekwaamheid op het moment van de aanvraag.

• Notariskantoren moeten dit zorgvuldig controleren en documenteren. Medische adviezen of rapporten van deskundigen kunnen nodig zijn om dit te staven.
• Latere aantasting van de handelingsbekwaamheid of het overlijden van de adoptieouder maakt het verzoek niet onontvankelijk.
• Ongeacht dit, de morele rechtvaardiging (§ 1767 BGB) als een materiële vereiste.

Conclusie

Met deze beslissing heeft het Federale Hof van Justitie een eerder controversiële kwestie opgehelderd. Voor adopties van meerderjarigen geldt: doorslaggevend is de volledige handelingsbekwaamheid op het moment van de aanvraag. Een later verlies van handelingsbekwaamheid - door ziekte of overlijden - staat de adoptie niet in de weg.

Dr. Marko Oldenburger

Gespecialiseerde advocaat voor familierecht en medisch recht